Prawo przeciwko kulturze

Rodzimy się w kulturze. Kulturowy kontekst naszych narodzin obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, normy moralne, prawo, zwyczaje oraz wszelkie inne zachowania i przyzwyczajenia nabywane przez człowieka jako członka społeczności (Tylor, 1884: s. 145), determinując sposób, w jaki będziemy postrzegać siebie i uzasadniać wszystkie nasze działania względem innych.

Kontekst kulturowy nie jest jednak niezmienny, wręcz przeciwnie – jest dynamicznie ewoluującą sferą odniesień poddawaną presji wielu bodźców. Jednak, jak zauważa Unni Wikan, kontekst ten – kultura „nie działa z własnej woli”, sama z siebie, nie ma własnych celów ani władzy politycznej (Wikan, 2001: s. 87). Ludzie tak. I to właśnie ludzie potrafią wykorzystywać kulturę jako narzędzie inżynierii społecznej, aby osiągać pożądane cele polityczne.

I tak, przez wieki, odwoływanie się do kultury stanowiło uzasadnienie dla konfliktów, wojen, kolonializmu i holokaustu oraz ustrojów politycznych, w tym apartheidu. Wyolbrzymiając różnice i ignorując podobieństwa, kształtowane były postawy wobec samych siebie i wobec „Innego” (ibidem).

W demokracjach liberalnych prawo ma regulować prawa każdej istoty ludzkiej, każdego z członków społeczeństwa i ich prawa obywatelskie oraz zapewniać sprawiedliwość chroniąc Człowieka niezależnie od politycznego i kulturowego kontekstu, w kto rym żyje. Coraz częściej jednak, prawo staje się zakładnikiem kultury, a manipulowanie tożsamością i wartościami kulturowymi, w celu osiągnięcia politycznych korzyści, coraz bardziej popularne. Współczesne narracje polityko w, zakorzenione w – niekoniecznie chwalebnej – przeszłości, wyolbrzymiają historyczne zasługi oraz wewnętrzne i zewnętrzne zagrożenia, prowadząc do zastraszenia i zastoju intelektualnego. Poszukiwanie schronienia w  bezpiecznej” przeszłości historycznej i konstruowanie „bezpiecznej”, klaustrofobicznej wizji s wiata będzie w konsekwencji prowadzić do automatycznego wykluczenia i odrzucenia praw kulturowo „Innych”, w tym imigrantów i uchodźców.

Unni Wikan twierdzi, że współczesna polityka tożsamościowa opiera się na strachu, a kultura stała się nową koncepcją rasy, leząc u podstaw polityki tożsamości etnicznej, która stoi w sprzeczności z prawami człowieka (ibidem, s. 148). Szukając oparcia w „naszej” kulturze i pragnąc zminimalizować strach jesteśmy gotowi poświęcić podstawowe wolności, prawa obywatelskie, sprawiedliwość oraz ignorować międzynarodowe prawa i traktaty.
Polityka tożsamościowa szydzi z praw człowieka, które z taką dumą uważaliśmy za niepodważalne i pieczętuje los każdej społeczności generując konflikty, brak zaufania i poszanowania godności ludzkiej.

Konferencja Prawo przeciwko kulturze stanowić będzie okazję do refleksji, podzielenia się wiedzą i poglądami z szerokim gronem odbiorców. Program wydarzenia stanowiąc połączenie wkładu intelektualnego cieszących się międzynarodowym uznaniem osób i ekspertów, obejmuje wykłady, debaty i sesje dyskusyjne otwarte dla przedstawicieli środowisk akademickich, politycznych i kulturalnych, organizacji pozarządowych, administracji publicznej i mediów.

Konferencja jest kontynuacją serii międzynarodowych seminariów poświęconych idei wolności, organizowanych przez Stowarzyszenie Willa Decjusza od 2002 r. i stanowiących platformę dla Polskiej Nagrody im. Sergio Vieira de Mello, Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (2002-2003), przyznawanej osobom i organizacjom pozarządowym z całego s wiata za ich działania na rzecz pokojowego współistnienia społeczeństw, religii i kultur.

Tegoroczna konferencja organizowana jest we współpracy z Biurem UNHCR w Polsce, przy wsparciu ICORN, Międzynarodowej Sieci Miast Uchodźstwa, Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, władz Miasta Krakowa i Województwa Małopolskiego oraz krakowskiej społeczności akademickiej.