Wyszehradzka Nagroda Literacka – Alena Machoninová, Hella (Nakladatelství Maraton, 2023)
Alena Machoninová, znana przede wszystkim jako tłumaczka i rusycystka, w powieściowym eseju pt. “Hella” pokazuje się w nieco innej roli niż dotychczas. Jej prozatorski debiut można czytać jako atlas pamięci, poetycki dziennik podróży lub melancholijną rekonstrukcję skomplikowanego życiorysu kobiety, którą większość ludzi zna wyłącznie jako postać literacką. Rekonstrukcja ta spleciona jest z odniesień do innych utworów prozatorskich oraz esejów, które traktują o traumatycznych opowieści, archiwizacji pamięci, doświadczeń terroru oraz przemocy, a także do tekstów, które po prostu – z różnych powodów – poruszyły autorkę (Płatonow, Szałamow, Stiepanowa, Benjamin, Sontag). Machoninová umiejętnie łączy pamięć literacką z pamięcią osobistą – Moskwa Płatonowa czy Moskwa Helli jest zarazem jej Moskwą. Wyrafinowany język oraz precyzja wypowiedzi łączy się tu z poetycką lekkością, za którą kryje się jednak solidna badawcza praca – wszystko to sprawia, że “Hella” to wyjątkowy głos w czeskiej prozie współczesnej.
Alena Machoninová jest czeską autorką i tłumaczką. Pracowała na Uniwersytecie Państwowym w Moskwie jako lektorka języka i literatury czeskiej. Pisze i wykłada na temat literatury rosyjskiej XX i XXI wieku, koncentrując się przede wszystkim na nieoficjalnej poezji radzieckiej i współczesnej prozie. Wraz z Janem Machoninem opracowała i przetłumaczyła antologię poetów szkoły Lianozowa pt. „Złodzieje codziennych chwil” (2015). Jest autorką posłowi do dzieł prozatorskich Ludmiły Ulickiej, Andrieja Bitowa, Heleny Frischerovej, Tamary Pietkiewicz, Andrieja Płatonowa, Marii Stiepanowej, Oksany Wsiakinaj i innych; przełożyła również część z tych książek. W 2024 roku jej literacki debiut „Hella” został nagrodzony jako Czeska Książka Roku prestiżową nagrodą Magnesia Litera.
